Mowa bliźniąt często rozwija się prawidłowo i dzieci nabywają umiejętności językowe w czasie zgodnym z normą. Ciąża mnoga nie musi oznaczać opóźnienia rozwoju mowy, jednak rzeczywiście niesie ze sobą większe ryzyko, niż ciąża pojedyncza.
Przyczyn opóźnienia rozwoju mowy u bliźniąt może być kilka. Wcześniactwo, które częściej obserwuje się w przypadku ciąży mnogich, hipotrofia (opóźnienie wzrostu płodu, niska waga urodzeniowa), czy niedotlenienia przy porodzie są czynnikami, które niekorzystnie wpływają na układ nerwowy dziecka i mogą powodować całościowe lub wybiórcze opóźnienie w rozwoju.
Mowa dzieci z ciąży mnogiej rozwija się na swój sposób nietypowo. Wydawać by się mogło, że bliźnięta powinny szybciej nabywać mowę i sprawniej rozwijać umiejętności językowe ze względu na to, że stale mają obok siebie „współrozmówcę”, z którym się kontaktują. Jednak właśnie ciągła obecność brata lub siostry prowokuje niemówiące jeszcze maluchy do poszukiwania alternatywnego sposobu komunikowania się. Szczególnie kiedy dzieci często przebywają tylko we własnym towarzystwie. W końcu trzeba się jakoś dogadać… Najczęściej komunikacja odbywa się za pomocą gestów, mimiki twarzy, czy pojedynczych dźwięków.
System ten jest często niezrozumiały dla otoczenia, jednak rodzeństwu w zupełności wystarcza do porozumiewania się. Z tego powodu bliźnięta nie odczuwają tak wielkiej potrzeby, żeby komunikować się z otoczeniem. W końcu mają już osobę, która świetnie je rozumie. W sytuacji, kiedy rodzic również zaczyna domyślać się znaczeń pojedynczych dźwięków, czy gestów – dziecko zupełnie traci motywację do nauki mowy.
Własny język najczęściej zanika, kiedy dzieci częściej zaczynają przebywać z rówieśnikami lub dorosłymi. Np. kiedy pójdą do przedszkola. Postawione w nowej sytuacji muszą porozumieć się z otoczeniem. Są również stymulowane poprzez naukę wierszyków, piosenek i nowych słów.
Opóźnienie wynikające z posiadania własnego systemu komunikowania się najczęściej wyrównuje się i (przy odpowiednim zachowaniu rodziców) dzieci posługują się mową na poziomie swoich rówieśników.
Nie bez znaczenia jest także fakt, że bliźnięta muszą dzielić się uwagą rodziców. Są traktowane jak „jedność”. Rzadziej ktoś zwraca się do nich w liczbie pojedynczej i mówi bezpośrednio tylko do jednego malucha, patrząc mu w oczy i skupiając uwagę tylko na nim. Rodzice przez nadmiar obowiązków częściej zostawiają dzieci we własnym towarzystwie, co wzmaga ich własny sposób komunikowania się. Konieczność dzielenia się uwagą i czasem rodziców wiąże się także z rywalizacją: kto pierwszy odpowie na pytanie, kto odpowiednio zareaguje i kto zostanie pochwalony. Powoduje to odpowiedzi szybkie, bardzo krótkie, często przerwane przez brata lub siostrę.
Wskazówki dla rodziców bliźniąt:
Nie ułatwiaj dziecku komunikowania się przy pomocy gestów, mimiki twarzy, czy pojedynczych dźwięków. Prowokuj je do nauki obowiązującego systemu językowego. Jeśli maluch coś pokaże lub wyrazi przy pomocy danego dźwięku – nazwij głośno czynność, przedmiot lub osobę.
W miarę możliwości zwracaj się do każdego dziecka pojedynczo, traktuj je indywidualnie. Kiedy mówisz do jednego z maluchów – patrz mu w oczy.
Poświęcaj codziennie choćby kilkanaście minut na czytanie dzieciom.
Wspólnie oglądajcie obrazki, śpiewajcie piosenki i uczcie się wierszyków.
Podczas wykonywania codziennych czynności opowiadaj o tym, co robisz (np. podczas rysowania, ubierania, kąpieli, spaceru – To jest dom. Dom jest biały i duży. Ma okna i drzwi…)
Pozwól wypowiedzieć się każdemu dziecku, aby nie musiały rywalizować między sobą o głos.
Staraj się prowokować dzieci do rozwijania swoich wypowiedzi poprzez proste pytania: Po co? Jaki ma kolor? Gdzie idzie? Kto to jest? Jaki on jest? Itd.
Stwarzaj sytuacje, w których bliźnięta będą mogły przebywać także z innymi dziećmi, nie tylko ze sobą.
W czasie wspólnej zabawy, czy nauki ważne, aby każde dziecko miało swoje zadanie i czas na odpowiedź.
W przypadku kiedy jedno dziecko wykazuje większą aktywność językową, warto dopytać drugie o jego zdanie i dać mu czas na spokojną odpowiedź.